Jak skutecznie krytykować metodą FUKO?

Jeśli pracujesz na co dzień z ludźmi, z pewnością przyznasz, że aby dojść do porozumienia i skutecznie osiągać wyznaczone cele, niezbędny jest pewien zestaw umiejętności interpersonalnych, wśród których figuruje pozycja: „umiejętność przekazywania informacji zwrotnych”. Czy to w sferze zawodowej, czy prywatnej, zawsze nadchodzi ten moment, kiedy chcemy zwrócić komuś uwagę i wyrazić swoje niezadowolenie z postępowania tej osoby. Jak w takim razie sprawić, by konstruktywna krytyka nie zmieniła się przypadkiem w początek wojny?

Krytyka, mimo że czasem słuszna, może przysporzyć nam niemałe problemy, jeśli sposób jej zakomunikowania jest nieodpowiedni. Każdy z pewnością spotkał w swoim życiu tę bezlitosną osobę i prawdopodobnie właśnie przeszła Ci ona przez myśl. Może nawet słyszałeś takie komunikaty jak: „Co tak słabo?”, czy „Nie nadajesz się do tej pracy i nic z Ciebie nie będzie”. Stanowią one idealny przykład nieprawidłowej informacji zwrotnej. Jeśli tą osobą jest menedżer — pretensja, oskarżenie i groźby, czyli wymuszenie posłuszeństwa, nakładają na pracowników ogromną presję. Przekłada się to na pogorszenie dalszej współpracy w zespole oraz niszczy zaufanie. Nawet jeśli taka polityka działa na krótką metę i zespół chwilowo odnosi sukcesy, patrząc na sytuację długofalowo — atmosfera pracy raczej nie wpłynie pozytywnie na jego wydajność.  Z drugiej strony medalu również pracownicy mają problem z przekazaniem informacji zwrotnej przełożonemu, ponieważ obawiają się braku zrozumienia, urażenia szefa, czy też nawet zwolnienia. Jednak nie tylko sfera zawodowa jest polem, na którym czasem trzeba skrytykować. Nawet informacja zwrotna przekazywana w relacjach prywatnych może okazać się kłopotliwa do zakomunikowania, tak, aby żadna ze stron nie poczuła się urażona. A przecież dążymy do tego, by szerokim łukiem omijać niepotrzebne konflikty, prawda?

Można być opryskliwym. Można dusić w sobie emocje. Tylko po co?

Oczywiście najlepiej jest nie krytykować. 😉 Jeśli jednak masz już kogoś skrytykować, a nie potrafisz w taktowny sposób powiedzieć komuś, że nie akceptujesz jego zachowania, z pomocą przychodzi model FUKO.

Model wypowiedzi FUKO

FUKO to akronim od słów: Fakty, Ustosunkowanie, Konsekwencje i Oczekiwania. Jest niesamowicie prostym, lecz skutecznym mechanizmem, który ilustruje następujący schemat:

Krok 1. — Fakty

Wypowiedź zaczynamy od przedstawienia faktów, ponieważ są obiektywne i nie zagrażają odbiorcy. Nie wyrażamy swojej opinii na temat jego zachowań.

Przykład: “Nie zmyłeś naczyć, jak wcześniej obiecałeś”

Krok 2. — Ustosunkowanie

Rozmawiamy o tym, jak wygląda nasze ustosunkowanie wobec faktów, które przedstawiliśmy. Co czujemy w zaistniałej sytuacji?

Przykład: “czuję się oszukany”

Krok 3. — Konsekwencje

Jakie konsekwencje miało zachowanie odbiorcy i jak wpłynęło ono na pracę zespołu? Krok „konsekwencje” jest szczególnie ważny w przekazywaniu informacji zwrotnej. Pamiętajmy, że konsekwencje to nie sankcje. Sankcje to wszystkie realne groźby, takie jak zwolnienie, obniżenie pensji, czy też zerwanie znajomości z tą osobą. Jeśli użyjemy ich jako formy zastraszenia, nasz rozmówca od razu poczuje się zagrożony i najprawdopodobniej będzie próbował „odeprzeć atak”, a co za tym idzie – rozpocząć konflikt. Natomiast jeśli przytaknie, wciąż będzie czuł się urażony, ponieważ oceniliśmy jego postępowanie i użyliśmy pozycji „siły”, by zmusić go do zmiany zachowania. Jak w takim razie mówić o konsekwencjach, aby nie wzbudzić negatywnych emocji u drugiej osoby? Powinny one wskazywać, jakie skutki ma dane postępowanie tuż po „złym zachowaniu”.

Przykładowo: „nie zrobiłeś raportu w firmie, co spowodowało opóźnienie pracy w projekcie” lub „nie zmyłeś naczyń, jak wcześniej obiecałeś, więc czuję się oszukany i tracę do ciebie zaufanie”.

Krok 4. — Oczekiwania

Na sam koniec wypowiedzi przedstawiamy nasze oczekiwania na przyszłość.

Przykładowo: „Oczekuję, że następnym razem wykonasz pracę na czas” lub w życiu prywatnym „oczekuję, że w przyszłości nie spóźnisz się na wspólne spotkanie”.

FUKO jest niezwykle konkretnym, bezpośrednim i szczerym modelem wypowiedzi. Jednak największą jego zaletą jest nacisk na bezpieczny komunikat „ja” i odejście od agresywnego „ty”, które często bywa atakiem i punktem zapalnym potencjalnego konfliktu. Ten schemat przekazywania informacji zwrotnej  z całą pewnością da Ci bezpieczeństwo unikania niepotrzebnych kłótni i przemocy słownej, a także ogromną dawkę zaufania i prestiż wśród współpracowników. Nie twierdzę, że istnieje złoty środek na radzenie sobie z absolutnie każdą burzliwą sytuacją, ale FUKO na pewno pomoże Ci ominąć wiele z nich. 😉 Zapamiętaj więc: FUKO to Fakty, Ustosunkowanie, Konsekwencje, Oczekiwania, np. “Mikołaj nie zmieścił się w kominie, co mnie bardzo zasmuciło, spowodowało to, że prezenty nie pojawiły się pod choinką. Liczę, że Mikołaj przejdzie na dietę i schudnie!”

 

Źródło obrazka głównego:

• https://pixabay.com/pl/photos/gra%C4%87-kamie%C5%84-sieci-w-sieci-1237457/